Zonnewijzer van de Maand - november 2004

Tweevoudige zonnewijzer

Jorwerd

Aan de zuidmuur van de kerk in Jorwerd, Friesland, rechts boven de ingang, bevindt zich een tweevoudige zonnewijzer.
Zie de rode cirkel in de foto van de kerk.

De ene zonnewijzer is zuidwest gericht en de andere zuidoost.
Een dergelijke combinatie van twee verticale zonnewijzers zou de tijd gedurende de hele dag kunnen aanwijzen en op de ene zijn dan ook de uren van 4 tot 15 en op de andere van 9 tot 20 aangebracht, aangegeven met Romeinse cijfers.

In Jorwerd is de combinatie echter aangebracht aan een -lange- zuidmuur en die kan nooit langer zon ontvangen dan van 6 tot 18 uur en in de zomer is dat zelfs nog minder. Dus deze tweevoudige zonnewijzer kan dat ook niet.
Wat? In de zomer schijnt de zon korter op die muur dan in de herfst en lente?!
Ja! In ons land verdwijnt de zon op een zuidmuur al om ongeveer half vijf zonnetijd van een zuidmuur
Zie ook in de rubriek Artikel van de Maand, februari 2003.
Het vermoeden is dan ook dat de zonnewijzer vroeger op een andere plaats heeft gezeten of op een ander gebouw.

De zonnewijzer is gedateerd 1621 en voorzien van de spreuk VIRTVTE NON VI (Door deugd, niet door geweld).

Fer de Vries