Werk van Leden - augustus 2003
Nieuwe privé-zonnewijzer in Geldrop
De hier beschreven zonnewijzer is een eenvoudige vlakke poolstijlzonnewijzer, gemonteerd op een hoogte van ongeveer 2,5 meter op de bijna-zuidmuur van onze keuken. Het paneel meet 20 bij 17 cm. De tijdschaal is uitgevoerd in intervallen van 10 minuten.
Het paneel is van bruine trespa - een kunststof bouwmateriaal. Op dit bruin zijn voor de uurlijnen en de cijfers en letters de kleuren groen en geel gebruikt. Zo hebben we een zonnewijzer in kleuren die ook in de tuin voorkomen: bruine aarde, groen loof en gele bloemen.
Bij een proefje vooraf bleek dat ook op bruine trespa de schaduw van de stijl redelijk goed zichtbaar is. Overigens zal in de loop der tijd het bruin wat verbleken en het oppervlak minder glimmend worden. Dat zal de leesbaarheid ten goede komen.
De uurlijnen en de omlijsting daarvan zijn ondiepe groeven die zijn opgevuld met groene verf.
De cijfers en letters zijn uitgevoerd in puntjes (putjes) die passen in matrices van vijf bij zeven. Deze putjes zijn opgevuld met gele verf.
De trespa-plaat is zes millimeter dik. Daardoor is het mogelijk ook op de randen allerlei informatie te geven. Deze teksten zijn ingekleurd met zwarte verf, zodat ze niet opvallen.
Op de linker rand staat:
A VD B MEI 2003
Dat zijn de initialen van de maker en de dagtekening. Daartussen is nog ruimte voor eventuele extra informatie.
Op de rechter rand staat:
Dat zijn in decimale graden de geografische lengte en breedte en de declinatie en inclinatie van de zonnewijzer.
Op de onderrand staat de instructie:
MEZT = MEZT* + (-E)
Hiermee kan uit de aflezing op de zonnewijzer m.b.v. de gegeven grafiek van -E en met een beetje hoofdrekenen de MEZT worden berekend.
De zonnewijzer wijst de niet-vereffende MEZT aan. In de Zonnewijzerkring wordt hiervoor de notatie MEZT* gebezigd. Op de zonnewijzer is voor de * een + geschreven, dat is MEZT + de tijdvereffening E.
Om tot MEZT te komen moet hiervan dus E worden afgetrokken. Dat is nogal verwarrend, omdat E zowel positief en als negatief kan zijn. Optellen is gemakkelijker dan aftrekken. Vandaar dat voor deze omrekening een grafiek is gegeven van -E.
Het is onmogelijk op deze kleine zonnewijzer een uitleg te geven van deze grafiek. Je moet daarom wel zijn ingewijd in deze materie. De enige gegeven informatie is het opschrift "-E". Je moet weten dat E maximaal ongeveer plus of min een kwartier is. Dan zal het duidelijk zijn dat de vertikale puntenrijtjes intervallen van vijf minuten weergeven. Met deze rijtjes zijn ook het begin en einde van de maanden aangegeven, lopend van januari tot december. De waarden van -E zijn gegeven met tussenruimten van 10 dagen.
Ton van den Beld