Werk van Leden - juli 2003

Model van een bifilaire zonnewijzer

Wat is een bifilaire zonnewijzer?
Het principe is rond 1925 bedacht door de Duitser Hugo Michnik.
Op een horizontaal vlak worden twee draden gespannen, de ene oost-west gericht, de andere noord-zuid. De draden liggen evenwijdig aan het zonnewijzervlak en zijn op verschillende hoogtes aangebracht. De twee schaduwlijnen van de draden snijden elkaar op het zonnewijzervlak en op dat snijpunt wordt de tijd afgelezen.
(In plaats van draden kunnen ook randen van twee vlakken dienstdoen als schaduwgevers.)

Pas zo rond 1980 is deze zonnewijzer weer in de belangstelling gekomen en inmiddels zijn er veel andere soorten bifialire zonnewijzers ontwikkeld.
Eén zo'n ontwikkeling, en in feite maar een eenvoudige, is de draden om een verticale as te roteren.
Dat op zichzelf is een verhaal voor een andere keer, maar na berekening van zo'n zonnewijzer moest dat natuurlijk getest worden en hoe dat ging wordt hier getoond.

Er was dus behoefte aan een model van zo'n zonnewijzer.
In plaats van een prachtig model te bouwen werden enkele materialen, die toch in elk huis rondslingeren, verzameld en zo werd in 5 minuten een zonnewijzer gebouwd waarvan hier een foto te zien is.

Twee blokjes hout, een liniaaltje, een lucifersdoosje en wat bierviltjes om de juiste hoogtes te verkrijgen zijn de onderdelen die gebruikt zijn.
Aangevuld met de tekening uit een computerprogramma kon zo op een mooie zonnige dag het model worden getest; en de zonnewijzer voldeed uitstekend.

Waarom op deze website zoveel aandacht voor zo'n model?
Door zulke eenvoudige modelletjes te maken kan heel snel een idee in werkelijkheid gecontroleerd worden of kan de werking van een zonnewijzer heel snel doorgrond worden.
Tientallen heb ik er zo gemaakt om mijn inzicht in de zonnewijzerkunde te vergroten. Het wordt van harte aanbevolen om dit ook eens te doen.

Toen ik dit model eens aan enkele Amerikaanse zonnewijzervrienden toonde was een van de reacties:
"It's matchless to catch the sun with a matchbox."
Dit laat zich helaas niet in onze taal vertalen.

Fer de Vries