Welke typen zonnewijzers zijn er?
NB. Dikgedrukte termen zijn in de Verklarende Woordenlijst opgenomen.
Wij beginnen dit overzicht van zonnewijzertypen met een definitie van een zonnewijzer:
Een zonnewijzer is een instrument dat op grond van de plaats van de zon aan de hemel de tijd - en eventueel ook de datum - aangeeft in een bepaald tijdsysteem.
Eerst wordt getoond hoe de plaats van de zon aan de hemel gedurende de dag en door het jaar heen verloopt - de zonnebanen.
In de daaropvolgende pagina’s komt een groot aantal typen zonnewijzers ter sprake. Er wordt telkens een korte uitleg gegeven, zonder veel theorie of achtergrond. Wilt u meer weten, volg dan de Basiscursus Zonnewijzerkunde; gratis voor leden.
Het meest voorkomende type is de poolstijlzonnewijzer. Hoe die werkt, wordt uitgelegd in de rubriek Hoe werkt een Zonnewijzer? Er zijn vele varianten.
Naast poolstijlzonnewijzers zijn er zonnewijzers die de tijd wijzen op grond van de richting waarin de zon staat, de azimutzonnewijzers. Andere maken gebruik van de hoogte van de zon boven de horizon, de hoogtemetende zonnewijzers. En nog steeds worden nieuwe typen ontwikkeld.
Niet alle zonnewijzers gaan uit van onze 24-uurs indeling die om middernacht begint; sommige wijzen de tijd in een ander tijdsysteem. Ook zijn er verwante instrumenten waarmee de tijd kan worden bepaald.
De vetgedrukte termen die in de volgende pagina's voorkomen, worden verklaard in de woordenlijst.
De tijd die de zonnewijzer aanwijst is de zonnetijd, ook wel plaatselijke tijd of natuurlijke tijd genoemd. Die verschilt doorgaans van de tijd op uw horloge of telefoon. Voor de relatie tussen zonnetijd en kloktijd, zie de rubriek Zon en klok.
De presentatie bestaat uit 21 pagina's. Hieronder de titels van de pagina's, die u ook elk afzonderlijk kunt aanklikken:
Poolstijlzonnewijzers:
2. Typen Poolstijlzonnewijzers
6. Verticale zonnewijzers op de hoofdrichtingen
7. Declinerende en inclinerende zonnewijzers
9. Overige poolstijlzonnewijzers
Andere principes:
17. Hoogtemetende zonnewijzers
Zonnewijzers voor andere tijdsystemen:
20. Babylonische en Italiaanse uren
