20. Babylonische en Italiaanse uren

Bij de antieke uren begint de uurtelling bij zonsopkomst en eindigt bij zonsondergang. In sommige streken hield men elementen hiervan vast bij de invoering van gelijke uren. Bij de Babylonische (of ook Griekse) uren begint de uurtelling bij zonsopkomst. Door het jaar heen weet men gedurende de dag hoe lang de zon al op is.

Bij de Italiaanse (of ook Boheemse) uurtelling begint het eerste uur en eindigt het 24e uur bij zonsondergang. Deze uurtelling is van de 14e tot de 18e eeuw in Italië en Bohemen in gebruik geweest. Door de dag heen kan men, door terug te tellen vanaf 24 uur, uitrekenen hoe lang de dag nog duurt. Dat noemt men wel de inverse of omgekeerde Italiaanse uren.

Een variant is de uurtelling die een half uur na zonsondergang eindigt. Dan begint het echt donker te worden en is het duidelijk dat de dag voorbij is. Dat is de burgerlijke of civiele Italiaanse uurtelling.

Ook deze uurtellingen worden op een zonnewijzer gewezen door de schaduw van een nodus.

Zonnewijzer bij het Prinsenhof in Groningen. De buitenrand geeft de zonnetijd aan: bijna 1 uur 's middags. De knop op de poolstijl (midden boven, rechter pijl) werpt een schaduw op de wijzerplaat (linker pijl). De Babylonische tijd wordt afgelezen van de rode lijnen en cijfers: ruim 5 uur. De Italiaanse tijd wordt afgelezen van de blauwe lijnen en cijfers: ruim 21 uur. De omgekeerde Italiaanse tijd ('Hoe langh de son noch schinen zal') is dan bijna 3 uur tot zonsondergang. De 'langte der dagen' is 8 uren, waarmee tevens de tijdstippen van de 'opgank der zonne' en de 'ondergank der zonne' vastliggen: 8 uur resp. 4 uur. De foto is eind januari genomen.

In een etmaal beschrijft het horizontale vlak een kegel rond de aardas, met de breedtegraad als halve tophoek. Omdat Babylonische en Italiaanse uren geteld worden vanaf het moment dat de zon op de horizon staat, kan eenzelfde kegel gebruikt worden als schaduwgever voor een kegelzonnewijzer die deze uursoorten wijst.

Kegelzonnewijzer met Babylonische uurlijnen. Het is ruim 9 uren na zonsopkomst.