16. Azimutzonnewijzers

Bij de analemmatische zonnewijzer wordt een verticale gnomon op de goede plek op een noord-zuid lopende datumlijn geplaatst. De schaduw van de gnomon wijst de tijd op een ellipsvormige ring met uurpunten. De lange as van de ellips loopt oost-west. Als een persoon als gnomon optreedt, is dit een interactieve zonnewijzer: door actief de tijd te bepalen voel je jezelf "deel uitmaken van het hemels raderwerk".

 
Analemmatische zonnewijzer. Links; de ellips met genummerde uurpunten, daartussen halfuurs punten (foto: Annemie America). Rechts de datumschaal. De linker foto is rond het zomersolstitium genomen.

De analemmatische zonnewijzer is een lid van de familie der equatorprojectie-zonnewijzers. Hierbij wordt de equatoriale urenring in een vrij te kiezen richting geprojecteerd op een (vlakke) wijzerplaat met een eveneens vrij te kiezen oriëntatie. Bij bepaalde keuzes kan een homogene uurschaal ontstaan, waarbij de hoek tussen naburige uurlijnen telkens 15° is: de Foster-Lambert-zonnewijzer.

Bij de azimutzonnewijzer met stilstaande gnomon zijn er datumlijnen waarlangs de urenschaal voor die datum aangebracht is. Door overeenkomstige uurpunten te verbinden ontstaan golvende uurlijnen. Deze zonnewijzer heet daarom wel een spinzonnewijzer.

Spinzonnewijzer met uur- en halfuurs lijnen en datumlijnen per kalendermaand. Als de datum half oktober is, is het 10 uur (Jürgen Giesen).